Με τον μεγεθυντικό φακό

Τα μέσα ενημέρωσης από τη φύση τους αναζητούν τα στοιχεία της υπερβολής. Η αναζήτηση της είδησης, τα οδηγεί πολύ συχνά να υποπίπτουν στον πειρασμό να ξεπερνούν τα όρια της δημοσιογραφικής δεοντολογίας, όπως αυτή καταγράφεται στους Κώδικες Δεοντολογίας. Ταυτόχρονα, ειδικά η τηλεόραση, χρησιμοποιεί τους μεγεθυντικούς φακούς, το ζουμ, εστιάζοντας στο πιο εντυπωσιακό κομμάτι του γεγονότος και πολύ συχνά αγνοεί το υπόλοιπο, που αρκετές φορές είναι και το πιο ουσιαστικό.
Επιπλέον, θα πρέπει να προσθέσουμε τα διάφορα κλισέ που χρησιμοποιούνται, που άλλοτε βοηθούν στην κατανόηση από τον μέσο πολίτη, αλλά πολύ συχνά (τα πολυχρησιμοποιημένα κλισέ), «δογματοποιούν» και στρεβλώνουν την πραγματικότητα. Τέλος, η άγνοια και η ημιμάθεια των δημοσιογράφων, μπορεί να «προσπεράσει» την αλήθεια ενός γεγονότος αντί να το περιγράψει, ή ακόμη και να το διαστρεβλώσει.

Αυτά όλα αφορούν τη φύση της ενημέρωσης και δεν είναι χαρακτηριστικό μόνον των ελληνικών ΜΜΕ, αλλά όλων των μέσων ενημέρωσης, σε ολόκληρο τον κόσμο. Αν ανατρέξει μάλιστα κανείς στους τίτλους και στα ρεπορτάζ των ξένων ΜΜΕ για την Ελλάδα, με τους τίτλους- κλισέ (Greek drama, κ.λπ.) , ή τα ρεπορτάζ από τις ελληνικές καφετέριες (λες και αν περνάς οικονομική κρίση, δεν επιτρέπεται να πίνεις ούτε καφέ), επιβεβαιώνουν αυτή την εικόνα.

Όμως δεν αρκούν αυτές οι διαπιστώσεις για να ερμηνεύσουμε την συμπεριφορά των μέσων ενημέρωσης στην κάλυψη μεγάλων πολιτικο- οικονομικών γεγονότων, όπως αυτό που βιώνουμε αυτή την περίοδο. Την μεγαλύτερη οικονομική (και πολιτική;) κρίση μετά τη Μεταπολίτευση.

Αυτή την Ελλάδα που χάσαμε, θα χρειαστεί να «ξαναματώσουμε » αρκετά χρόνια για να την ξαναβρούμε. Και τα ελληνικά ΜΜΕ, πρέπει να συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή, χωρίς να τους βάζουν όλους στο ίδιο τσουβάλι.Τα μέσα ενημέρωσης - όπως όλοι γνωρίζουμε- αποτελούν μέρους του όλου πολιτικο-οικονομικού συστήματος και επιδιώκουν (και έχουν κατά κανόνα) μια διαπλεκόμενη σχέση με αυτό. Αποτελούν μέρος -όλο και μεγαλύτερο τα τελευταία χρόνια- της πολιτικής διαδικασίας και ως εκ τούτου, συμμετέχουν στο παιχνίδι των σκοπιμοτήτων και των επιδιώξεων, όχι μόνον των εκάστοτε κυβερνώντων σε ό,τι αφορά την ενημέρωση της κοινής γνώμης, αλλά και διαφόρων άλλων συμφερόντων απέναντι στην πολιτική εξουσία. Ας θυμηθούμε την αγαστή συνεργασία διεθνών κερδοσκόπων και μεγάλων έγκυρων εφημερίδων διεθνούς κυκλοφορίας (Financial Times κλπ ), σε αυτό το παιχνίδι κερδοσκοπίας που ολοκλήρωσε το «ελληνικό δράμα».

Ωστόσο, θέλω να υποστηρίξω πως τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, στην περίπτωση της ελληνικής οικονομικής κρίσης συνέβαλαν -λόγω ακριβώς της φύσης τους, όπως περιγράφηκε στην αρχή- ώστε ο λαός να συνειδητοποιήσει τη σοβαρότητα της κατάστασης. Φαίνεται άλλωστε στις δημοσκοπήσεις. Δεν είμαι, ωστόσο, βέβαιος, εάν βοήθησαν τις πολιτικές δυνάμεις (ορισμένες τουλάχιστον από αυτές ) να συνειδητοποιήσουν την κρίση που διέρχεται η χώρα.

Βέβαια, λόγω ακριβώς των χαρακτηριστικών που περιέγραψα, δεν συνέβαλαν ουσιαστικά στις αιτίες που οδήγησαν στην κρίση, καθώς κατέφυγαν στα γνωστά κλισέ, «όλοι φταίνε », «όλοι είναι ίδιοι». Έτσι λοιπόν συμβάλλουν με τον καλύτερο τρόπο στην απαξίωση της πολιτικής ζωής, ανοίγοντας δρόμους που μπορούν να οδηγήσουν σε επικίνδυνα φαινόμενα.

Διότι, αν τα πράγματα ήταν έτσι, γιατί η Ελλάδα του σήμερα (μετά από τη διακυβέρνηση Καραμανλή), δεν έχει καμιά σχέση με την Ελλάδα πριν από το 2004;

Διότι η σημερινή Ελλάδα της χρεωκοπίας, της απαξίωσης, δεν έχει καμιά σχέση με την Ελλάδα που μπήκε με το σπαθί της στην ΟΝΕ, που βελτίωνε συνεχώς το βιοτικό επίπεδο του λαού παρά τις δυσκολίες, που την περιέγραφαν με κολακευτικά λόγια τα διεθνή ΜΜΕ, που κατάφερε να δείξει ένα ιδιαίτερα καλό πρόσωπο με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Αυτή την Ελλάδα που χάσαμε, θα χρειαστεί να «ξαναματώσουμε » αρκετά χρόνια για να την ξαναβρούμε. Και τα ελληνικά ΜΜΕ, πρέπει να συμβάλλουν προς την κατεύθυνση αυτή, χωρίς να τους βάζουν όλους στο ίδιο τσουβάλι.
* Ο Μιχ. Κυριακίδης είναι δ/ντης Ειδήσεων στη ΝΕΤ105,8 (ΕΡΑ) και Δ/ντης Σύνταξης της «Μ»